.

สถานที่สำคัญ ที่กลายเป็นสัญลักษณ์บนตราประจำจังหวัดของประจวบคีรีขันธ์ เป็นถ้ำขนาดใหญ่อยู่ในเทือกเขาเลียบทะเล ที่ความงดงามเลื่องชื่อในหมู่ชาวไทยและชาวต่างชาติ ตั้งอยู่ในเขตของอุทยานแห่งชาติเขาสามร้อยยอด ตำบล เขาแดง อำเภอกุยบุรี จุดเด่นคือ “พระที่นั่งคูหาคฤหาสน์” ที่อยู่กลางถ้ำ ซึ่งรับกับแสงสว่างที่สาดส่องลงมาพอดีจากปล่องถ้ำ ลักษณะเป็นพลับพลาแบบจตุรมุขเปิดโล่ง ทำด้วยไม้สัก ประดับด้วยช่อฟ้าใบระกา กว้าง 2.55 เมตร ยาว 8 เมตร สูง 2.55 เมตร สร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 5 คราวเสด็จประพาส กำแพงหินทางด้านขวามีพระปรมาภิไธยย่อของในหลวงรัชกาลที่ 5 และรัชกาลที่ 7 เป็นตัวหนังสือสีขาวเด่น อีกทั้งยังมีความงามตามธรรมชาติภายในถ้ำ โดยเส้นทางที่จะเดินทางไปยังถ้ำพระยานคร สามารถนั่งเรือจากหมู่บ้านบางปูหรือเดินเท้าข้ามเขาเทียนมา ระยะทางประมาณ 530 เมตร ถ้ำแห่งนี้ถูกสำรวจพบโดยเจ้าพระยานครศรีธรรมราช เมื่อครั้งเดินทางมาแวะพักแรมก่อนเข้าเมืองหลวง จึงมีชื่อว่า”ถ้ำพระยานคร”